Το παρακάτω κείμενο βασίζεται στην έκδοση: Μπλιώνης Γ. 1996. Τα ρέματα της Θεσσαλονίκης. Έκδοση του Συνδέσμου Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης Μείζονος Θεσσαλονίκης.

Α. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΩΝ ΡΕΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΟΥΣ

Οι ιδρυτές της Θεσσαλονίκης δεν διάλεξαν τυχαία την τοποθεσία της πόλης. Εκτός από τον φυσικό κόλπο στα πόδια της και τους δασωμένους λόφους στα νώτα της, είχε δίπλα της και πολυάριθμες ρεματιές που έκαναν την περιοχή να σφύζει από ζωή.

Οι ανάγκες ύδρευσης της πόλης καλύπτονταν από αρχαιοτάτων χρόνων, μέσω υδραγωγών, από πηγές του Χορτιάτη. Το νερό των ρεμάτων που κυλούσαν από τις πλαγιές του βουνού είχε αξιοποιηθεί με την κατασκευή νερόμυλων. Ιχνη αυτών των σειρών νερόμυλων συναντάμε και σήμερα ακόμη, στο Πλατανόρεμα και το Ελαιόρεμα, ανατολικά της πόλης. Εκεί βρίσκονταν και το μεγαλύτερο συγκρότημα με 25 νερόμυλους. Ίχνη βρίσκουμε και στο ρέμα Πολίχνης, όπου έχουν εντοπισθεί ως τώρα 12 νερόμυλοι, χωρίς οι έρευνες να έχουν ολοκληρωθεί κι ενώ το φυσικό περιβάλλον της περιοχής υφίσταται ταχύτατες αλλαγές (Σαξιαμπάνη, 1994).
Τα ρέματα της δυτικής περιοχής

Ο υγρότοπος του Αλιάκμονα, Λουδία, Αξιού και της πρώην λίμνης των Γιαννιτσών συνεχίζονταν με τα έλη του Γαλλικού και του Δενδροπόταμου κι έφτανε ως τις δυτικές πύλες. Σύμφωνα με τον Κ. Μοσκώφ (1974), "εδώ στα πρόθυρα της πόλης, εκτείνεται έλος ως τα 1870, η Μπάρα, εστία ελονοσίας πρώτα, κατόπιν οίκων επί πληρωμή τέρψης". Ο Χ. Ζαφείρης, περιγράφει τη Μπάρα ως μικρή φυσική λίμνη με στάσιμα νερά την οποία τροφοδοτούσε ο Λοξός Λάκκος (Egri Dere, αργότερα γνωστός ως χείμαρρος του στρατοπέδου Π. Μελά) που ξεκινούσε από την Ακρόπολη.

Τις επόμενες δεκαετίες θα έρθει ο σιδηρόδρομος. Το 1871, γίνεται η σύνδεση με τα Σκόπια ενώ 17 χρόνια αργότερα, το 1888, η γραμμή θα καταλήξει στο Βελιγράδι, αποκαθιστώντας έτσι τη σιδηροδρομική επικοινωνία της Θεσσαλονίκης με όλα τα κέντρα της Ευρώπης. Ακολουθεί η σύνδεση με τη Φλώρινα (1893), το Μοναστήρι (1894) και το Δεδέαγατς, τη σημερινή Αλεξανδρούπολη (1896), όπου θα συναντήσει και τη γραμμή της Κωνσταντινούπολης. Στην περιοχή της Μπάρας θα δημιουργηθεί ο πρώτος σιδηροδρομικός σταθμός της Θεσσαλονίκης. Γι’ αυτό η περιοχή θα χρειαστεί ανάπλαση. Το 1893, γάλλος μηχανικός των Ανατολικών Σιδηροδρόμων διευθέτησε το Λοξό Λάκκο και με κανάλι, οδήγησε τα νερά στο Θερμαϊκό.

Ο Γερμανός Adolf Struck, του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου, περιγράφει τα παρακάτω στις εντυπώσεις του από την περιήγησή του στη Μακεδονία το 1908: "Αφήσαμε τη Θεσσαλονίκη από το προάστιο Τσαϊρ, που δημιουργήθηκε πριν 30 περίπου χρόνια, όταν μετά την κατεδάφιση των οχυρώσεων, τμήμα του πληθυσμού εγκαταστάθηκε έξω από τα τείχη. Προηγουμένως, η περιοχή Τσαϊρ, που σημαίνει λιβάδι, καθώς είχε λιμνάζοντα νερά, έμοιαζε με έλος στο οποίο φύτρωναν μερικά πλινθοποιεία και πολλά ανθυγιεινά πανδοχεία. Η κατασκευή του σιδηρόδρομου, που έκανε απαραίτητη την κάλυψη και αλλαγή κοίτης μερικών ρεμάτων, σε συνδυασμό με τη μεταγενέστερη τεχνητή επίχωση, συνέβαλε στην εξυγείανση του χώρου. Σήμερα καλύπτουν την περιοχή από την πόλη μέχρι τη θάλασσα εκτεταμένοι λαχανόκηποι. Οριο της περιοχής αποτελεί το κανάλι του ρέματος που βρίσκεται 4 χιλιόμετρα δυτικά των τειχών και κατασκευάστηκε μόλις πριν μια δεκαετία (σ.σ.: το 1893;). Χρησιμεύει στο να εκτρέπει δυτικά προς τη θάλασσα και να κρατά μακρυά από τον οικισμό τα νερά που απλώνονταν πάνω του καταστροφικά, όπως και πάνω από τις περιοχές των σιδηροδρομικών σταθμών. Αυτή η μεγάλη επιχείριση που ανέλαβε η Εταιρία Ανατολικών Σιδηροδρόμων, στοίχισε περίπου 1,75 εκατομμύρια μάρκα" (Τραγανού-Δεληγιάννη, 1994).

Το 1926, κατασκευάστηκε μια δεύτερη τάφρος που οδηγούσε τα νερά του Λοξού Λάκκου στο κανάλι του Δενδροποτάμου. Με τα έργα αυτά, εξαφανίστηκαν οι βάλτοι από τη δυτική πλευρά της πόλης.

Έξω από τα δυτικά τείχη και τη Ληταία Πύλη (Γενή Καπού), εκτός από ένα ακόμη τούρκικο νεκροταφείο, υπήρχε και ο τεκές (μοναστήρι) των Μεβλεβή Δερβίσηδων, ανάμεσα σε πανύψηλα κυπαρίσσια. Οι Μεβλεβήδες ήταν μουσουλμάνοι μοναχοί Σούφι, γνωστοί και ως "Περιστρεφόμενοι Δερβίσηδες" λόγω του τελετουργικού χορού τους. Εκεί, κάθε Πέμπτη απόγευμα, πήγαιναν πολλές ελληνικές οικογένειες και παρακολουθούσαν τους χορούς αυτούς (Βακαλόπουλος, 1983). Από το σημείο εκείνο, σύμφωνα με τον Δημητριάδη, περνούσε κι ένα ακόμα μικρό ρεματάκι που ήταν γνωστό ως χείμαρρος Aron, με διαδρομή παράλληλη με τα τείχη (ίσως αποτελούσε κι αυτό αμυντική τάφρο παλιότερα) που κατέληγε στην περιοχή των σημερινών δικαστηρίων.

Δίπλα στις εκβολές αυτού του χειμάρρου (που ήταν κοντά στις πρώην εκβολές του Λοξού Λάκκου) βρισκόταν και ο Εθνικός Κήπος, αργότερα γνωστός ως Bes Cinar (= Πέντε Πλατάνια) και μετά την απελευθέρωση ως "Κήπος των Πριγκήπων". Τον είχε ιδρύσει το 1867 ο Sabri Pasa, περιφερειάρχης της Μακεδονίας, σε μια προσπάθεια εκσυγχρονισμού της πόλης, μαζί με το γκρέμισμα του θαλάσσιου τείχους και τη διαπλάτυνση των κεντρικών οδών. Το 1889, θα γκρεμιστεί και το νοτιοανατολικό τμήμα του τείχους.

Η Ε. Δροσάκη (1985) αναφέρει πως "το Μπεχτσινάρ ήταν ένας μεγάλος περιφραγμένος χώρος δίπλα στη θάλασσα, με μεγάλα δέντρα, ανθισμένους κήπους, σιντριβάνια γεμάτα χρυσόψαρα κι ένα λούνα-παρκ με κούνιες κι αλογατάκια. Σκόρπια μέσα στα δέντρα ήταν χτισμένα σπιτάκια εξάγωνα, σαν παραμυθένια, κιόσκια και υπόστεγα με σκαλοπάτια και παράξενες στέγες. Τις ηλιόλουστες ημέρες του χειμώνα και όλο το καλοκαίρι, αμέτρητος κόσμος ερχόταν για περίπατο ή για μπάνιο στην όμορφη ακρογιαλιά, που στη μιά της άκρη ήταν οι καμπίνες λουομένων ανδρών και στην άλλη άκρη των γυναικών". Ο κήπος θα διατηρηθεί μέχρι την κατοχή. Παραμονές του πολέμου, οι ελληνικές αρχές θα επιτρέψουν την ανέγερση τεράστιων δεξαμενών πετρελαίου σ' εκείνο το σημείο (Βακαλόπουλος Α., 1983).

Σήμερα κι ενώ η δυσωδία της περιοχής είναι απερίγραπτη (οι "ιθύνοντες" σε κάθε προεκλογική περίοδο λένε πως τα βυρσοδεψεία, που στα απόβλητά τους περιλαμβάνονται και τοξικά βαριά μέταλλα, θα φύγουν από εκεί), θυμόμαστε αυτόν τον κήπο μόνο από τα παλιά ρεμπέτικα όπου ο Τσιτσάνης τραγουδούσε για το "Μπεχτσινάρι".

Β. ΤΑ ΡΕΜΑΤΑ ΣΗΜΕΡΑ

Είναι πραγματικά θλιβερό το ν' αναλογιστεί κανείς το τυχαίο της αστικοποίησης και το πόσο λίγο αυτή σεβάστηκε τις όμορφες περιοχές γύρω από τη Θεσσαλονίκη. Πολυκατοικίες, ασφαλτόδρομοι, εκκλησίες, γήπεδα και αθλητικά κέντρα φτιάχτηκαν πάνω από τις πρώην κοίτες των χειμάρρων. Το νερό, κατ' εξοχήν στοιχείο της ζωής, αντιμετωπίστηκε με εχθρότητα. Η ισοπέδωση ήταν ολοσχερής.

Στη δυτική περιοχή

Στην ευρύτερη δυτική περιοχή όπου παρατηρήθηκε μεγάλη εισροή πληθυσμού, κυρίως τις δεκαετίες του '20 και του '60, δημιουργήθηκαν ένα σωρό πρόχειρες εργατικές συνοικίες, με πλήθος αυθαίρετων κτισμάτων, ακόμη και μέσα στην κοίτη του Δενδροπόταμου...

Πλημμυρικές παροχές του Δενδροπόταμου ήταν γνωστές από παλιά. Τότε όμως δεν προκαλούσαν ζημιές επειδή η περιοχή της κοίτης του ήταν σχεδόν ακατοίκητη. Η ζημιογόνα επίδρασή τους άρχισε να αυξάνει μετά το 1960, ανάλογα με το ρυθμό οικοδόμησης γύρω από το χώρο της κοίτης (Κωττούλας, 1977).

Σήμερα είναι καλυμμένο το μεγαλύτερο τμήμα των παραχειμάρρων του Δενδροπόταμου ενώ το ανοιχτό του τμήμα εντοπίζεται κυρίως στην περιοχή της Σταυρούπολης και κοντά στις εκβολές του. Στο μεγαλύτερο μέρος της διαδρομής του μέσα στην πόλη είναι διευθετημένος σε τσιμεντένια κοίτη. Ο Λοξός Λάκκος έγινε σχολεία, γήπεδα και λίγο πράσινο. Το τμήμα του ρέματος δίπλα από το στρατόπεδο Καρατάσου, έγινε η ...πυκνοδομημένη με αυθαίρετα οδός Μυτιλήνης! Το ρέμα της Ευκαρπίας, διαθέτει στο ανώτερο τμήμα του καλαμώνες, ιτιές και πλατάνια (σ' ενα σημείο του μάλιστα υπάρχει και πηγή με αγίασμα του Αγ. Ιωάννη του Προδρόμου). Περνά πίσω από το εργοστάσιο τσιμέντων ΤΙΤΑΝ (το 2000 ισοπεδώθηκε κι αυτό το τμήμα) και πιο κάτω η κοίτη του ξεχειλίζει από βιοτεχνίες, αποθήκες, αλλά και μια ολόκληρη συνοικία από χαμόσπιτα. Η μορφολογία της κοίτης καθώς και η διαδρομή ροής του Δενδροποτάμου έχει υποστεί την μεγαλύτερη αλλαγή της στους κλάδους της Ευκαρπίας τόσο από ανθρωπογενείς παράγοντες όσο και από τους μαιανδρισμούς του ρέματος. Το ρέμα του Ασβεστοχωρίου (ή Ξηροπόταμος), που έχει χαρακτηριστεί "Τοπίο Ιδιαιτέρου Φυσικού Κάλλους", συνεχίζει να μπαζώνεται, να χτίζεται και να γεμίζει σκουπίδια, μπάζα και ρύπανση.

Ο Δενδροπόταμος είναι ο σημαντικότερος χείμαρρος της πόλης. Μαζεύει τα νερά από όλη τη λεκάνη απορροής δυτικά της πόλης, αλλά και από τα βόρεια αφού ο Ξηροπόταμος επίσης καταλήγει στην κοίτη του (συνολική επιφάνεια λεκάνης απορροής: 11.500 εκτάρια, από τα οποία 3.500 αφορούν ορεινές περιοχές). Το μήκος του χείμαρρου μέσα στο πολεοδομικό συγκρότημα ξεπερνά τα 25 χιλιόμετρα, ενώ κοντά στην εκβολή του (στη περιοχή των δεξαμενών της Jet Oil στο Καλοχώρι) η μέγιστη παροχή του έχει φτάσει και τα 265 κυβικά μέτρα το δευτερόλεπτο (Γρ. Ανάπτυξης και Προγραμματισμού Δ. Σταυρούπολης, 1995). Γενικά οι παροχές του χειμάρρου, την τελευταία δεκαετία αυξάνονται, καθώς η πόλη επεκτείνεται και οι δασικές και αγροτικές εκτάσεις στη λεκάνη απορροής του περιορίζονται. Αντίθετα η παροχετευτική του ικανότητα έχει μειωθεί σημαντικά από παράνομες επιχωματώσεις, αυθαίρετα και κατασκευές όπως π.χ. γέφυρες.

Οι πλημμύρες υπ' αυτές τις συνθήκες δεν είναι σπάνιες. Οι σοβαρότερες σημειώθηκαν το 1970, το 1972 (μετά την οποία συντάχθηκε μελέτη για την κάλυψη και διευθέτηση της κοίτης στο κατώτερο κατοικημένο τμήμα της) και το 1976 (το έργο τότε, ακόμη δεν είχε δημοπρατηθεί). Ο κ. Διονυσίου (1986), τότε Δήμαρχος Ευόσμου, αναφέρει ότι υπήρξαν καταστροφές νοικοκυριών κι ακόμη και ανθρώπινα θύματα. Για την πλημμύρα του 1976, ο καθηγητής κ. Κωτούλας (1977) αναφέρει μόνον καταστροφές κατοικιών, κοινόχρηστων χώρων, γεφυρών και προσθέτει: "Ευτυχώς δεν θρηνήσαμε θύματα. Σ' αυτό συντέλεσε και το γεγονός ότι συνέβη κατά τη διάρκεια της ημέρας". Ο ίδιος εκτίμησε την παροχή του χειμάρρου τότε, σε 130-150 κυβικά μέτρα το δευτερόλεπτο. Αξίζει σ' αυτό το σημείο, να αναφέρουμε και τις εκτιμήσεις του καθηγητή σχετικά με τα αίτια αυτής της πλημμύρας:

1. Πτώση βροχής μεγάλου ύψους και ισχυρής εντάσεως.

2. Αύξηση του συντελεστή απορροής στο χώρο της λεκάνης του χειμάρρου, που οφειλόταν α) στις προηγηθείσες βροχές που είχαν κορέσει το έδαφος, β) στην οικοδόμηση του κατώτερου μέρους της λεκάνης, που επέφερε ισχυρή μείωση στη διηθητικότητα του εδάφους.

3. Παρεμβολή εμποδίων στη ροή του νερού στην κεντρική κοίτη (π.χ. σπίτια, σκουπίδια, βάθρα γεφυρών, ενίοτε και ανεπαρκείς διατομές).

4. Ανυπαρξία ρυθμιστικής υδρολογικής βλαστήσεως στη λεκάνη απορροής.

Εκτός της απειλής των πλημμυρών, ο Δενδροπόταμος συνεχίζει ν' αποτελεί τον αποδέκτη τόσο αστικών λυμάτων, όσο και βιοτεχνικών αποβλήτων. Αναλύσεις του Δήμου Ευόσμου είχαν φανερώσει από το 1982 πόσο τραγική ήταν η κατάσταση. Δημόσιοι παράγοντες, πολλές φορές θεωρούν τη ρύπανση ως έναν από τους κύριους λόγους για την μετατροπή των ρεμάτων σε υπόγειους οχετούς. Γι' αυτό όμως, δεν φταίνε τα ίδια τα ρέματα! Η ρύπανση θα έπρεπε να αντιμετωπιστεί από τους ίδιους που την προκαλούν ή τους αρμόδιους φορείς. Βέβαια η διαφορά οικονομικού και πολιτικού κόστους είναι φανερή, οπότε την πληρώνει το ρέμα...

Γ. ΠΟΙΟ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ: ΜΠΑΖΩΜΑ Η ΑΝΑΠΛΑΣΗ; ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Περιοχή Δενδροπόταμου

Μπροστά στα προβλήματα τόσο των πιθανών πλημμυρών όσο και της δυσοσμίας και της ρύπανσης, η τοπική διοίκηση της περιοχής ζητούσε επί σειρά ετών τη μετατροπή του χειμάρρου σε υπόγειο αγωγό, και την κατασκευή δρόμου από επάνω, ο οποίος θεωρείται πως "θα δώσει μια ιδιαίτερη ανάπτυξη της περιοχής" (Διονυσίου, 1986)! Η 3η ΔΕΚΕ ικανοποίησε εκείνα τα αιτήματα.

Θα μπορούσε όμως να υιοθετηθεί μια άλλη πολιτική. Οι υποβαθμισμένες δυτικές συνοικίες δεν έχουν ανάγκη άλλο τσιμέντο και άσφαλτο. Το στοιχείο του νερού είναι σημαντικότατο για μια πόλη και η πορεία καταστροφής των ρεμάτων πρέπει να σταματήσει. Ο Δενδροπόταμος μπορεί να αναπλασθεί οικολογικά. Να φύγουν τα αυθαίρετα από την κοίτη και τις όχθες του (μεριμνώντας βέβαια για τους κατοίκους) και να δημιουργηθεί ζώνη βλάστησης με δενδροφυτεύσεις υδροχαρών ειδών δένδρων και θάμνων που θα κατακρατούν μεγάλο μέρος της παροχής του χειμάρρου.

Τα βιομηχανικά/βιοτεχνικά λύματα πρέπει να επεξεργάζονται στην πηγή τους. Οι εγκαταστάσεις φόρτωσης των τσιμέντων Ηρακλής που βρίσκονται στις εκβολές, όπως και οι δεξαμενές της Jet Oil και του στρατού θα πρέπει να απομακρυνθούν (και λόγω του ότι είναι επικίνδυνη η επαφή τους με την πόλη). Τέλος, οι αστικές περιοχές είναι φανερό ότι χρειάζονται πολεοδομική ανασυγκρότηση, για να μη θυμίζουν τριτοκοσμικές τενεκεδουπόλεις. Το δίκαιο αίτημα των κατοίκων για απομάκρυνση των στρατοπέδων και μετατροπή τους σε χώρους πράσινου, πρέπει επιτέλους να ικανοποιηθεί.

Oι διοικήσεις των Δήμων των Δυτικών Συνοικιών φαίνεται πως κατανοούν το όλο θέμα και σε έκδοση του 1995 (Γρ. Ανάπτυξης και Προγραμματισμού Δ. Σταυρούπολης) υιοθετούν τις πιο κάτω προτάσεις:

α. εξέταση βιώσιμων εναλλακτικών λύσεων για τη διευθέτηση της κοίτης του Δενδοποτάμου με αναβάθμιση του ρέματος και όχι επικάλυψή του, στα σημεία όπου αυτό είναι δυνατό

β. έλεγχο των ανθρωπογενών επεμβάσεων που καταστρέφουν την υδρολογική και υδραυλική ισορροπία του ρέματος

γ. δημιουργία διαδημοτικού κλιμακίου ελέγχου παράνομων συνδέσεων αγωγών υγρών αποβλήτων και λυμάτων προς το Δενδροπόταμο

δ. ανάπλαση του τμήματος που βρίσκεται εκτός οικιστικής περιοχής σε περιαστικό παρόχθιο περίπατο που θα ενσωματώνει τους βυζαντινούς νερόμυλους

ε. διερεύνηση της αναγκαιότητας για δημιουργία φραγμάτων στερέωσης της κοίτης και ειδικά φράγματα αντιπλημμυρικής προστασίας στην ορεινή περιοχή

στ. δεξαμενές απόθεσης φερτών υλικών και φράγματα συγκράτησης των ανθρωπογενών υλικών όπως είναι τα σκουπίδια, τα μπάζα κ.α.

"Ο δρόμος του νερού"

Μια πολύ αξιόλογη πρόταση έχει γίνει από τον Πάνο Θεοδωρίδη (1995), η οποία αξίζει στήριξης και προώθησης: "Σήμερα, η τυχαία συνύπαρξη μεγάλου μέρους των βυζαντινών νερόμυλων με την περιφερειακή οδό της Θεσσαλονίκης θα μπορούσε να υποβοηθήσει ένα δρόμο για πεζοπόρους, που ξεκινώντας από το ρέμα στο Ρετζίκι θα κατέβαιναν από τον υδραγωγό του Χορτιάτη μέσα από το ρέμα της Θέρμης, συναντώντας πλήθος τους βυζαντινούς νερόμυλους, αναστηλωμένους, διδακτικούς, με την ιστορία των δημητριακών και των μεταφορών σοφά μεταφερμένη σε επίκαιρες στάσεις".

Μια συνολική αντιμετώπιση και οικολογική διαχείριση

Η διαφορετική αντιμετώπιση των ρεμάτων είναι πια ένα αίτημα ευρείας αποδοχής. Στην ημερίδα που οργάνωσε το Τ.Ε.Ε. (Τμήμα Κ. Μακεδονίας) με θέμα "Τα ρέματα της Θεσσαλονίκης" στις 15 Δεκεμβρίου 1994, οι συμμετέχοντες συμφώνησαν σε ορισμένα σημαντικά σημεία:

Να βρεθούν χώροι για την απόρριψη των μπάζων, που προέρχονται από δημόσια και ιδιωτικά έργα.

Να προστατευθεί και να επεκταθεί το Δάσος του Σέϊχ-Σού.

Να εκτελεστούν αμέσως τα πρωτόκολλα διοικητικής αποβολής των αυθαιρέτων από τα ρέματα, που εκκρεμούν.

Να αξιοποιηθούν τα ρέματα, με τη δημιουργία χώρων πράσινου και αναψυχής.

Να αρχίσει άμεσα μελέτη επικινδυνότητας, από την άποψη των πλημμυρών, για την περιοχή του πολεοδομικού συγκροτήματος Θεσσαλονίκης.

Να παραμείνουν οι χείμαρροι ανοικτοί.

Μια ακόμη ενθαρρυντική ένδειξη ήταν και απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας, τον Ιανουάριο του 1996, να μην επιτρέπεται καμμία πολεοδομική επέμβαση σε ρέματα, λίμνες και ποταμούς. Τα όριά τους, σύμφωνα με το ΣτΕ, έχουν συνταγματική προστασία κι είναι αδιανόητη όχι μόνο η δημιουργία νέων οικισμών, αλλά και η ανέγερση οποιουδήποτε κτίσματος (έστω και κοινωφελούς) κατά τη ροή τους.

Η νομοθετική προστασία όμως, πρέπει να συνοδευτεί και από εφαρμογή των οικολογικών και επιστημονικών αρχών στην πράξη, κάτι που δεν έχει γίνει μέχρι σήμερα αφού το θέμα δεν θεωρούνταν σημαντικό και δεν υπήρχαν οι ανάλογες χρηματοδοτήσεις. Σήμερα, που φαίνεται να υπάρχει μια θετική κινητικότητα στο θέμα, δεν πρέπει να επικρατήσει μια εργολαβική λογική έργων στα ρέματα, με τη συνοδεία λίγου πράσινου, αλλά μια λογική οικολογικής αποκατάστασης και διαχείρισης ενός πολύτιμου οικοσυστήματος. Οι φυσικές χωμάτινες κοίτες με την ιδιαίτερη βλάστηση και πανίδα τους πρέπει να προστατευθούν, να διατηρηθούν, να μελετηθούν, να αναβαθμιστούν. Γι' αυτό προτείνουμε και τη δημιουργία μιας ιδιαίτερης υπηρεσίας (ή ενός γραφείου στα πλαίσια κάποιας υπηρεσίας), η οποία θα έχει στην αποκλειστική ευθύνη της τη διαχείριση των ρεμάτων.

Η συνειδητοποίηση της σημασίας του ρόλου των ρεμάτων ίσως οδηγήσει στο μέλλον τους κατοίκους των ελληνικών πόλεων, να θεωρούν σημαντικότερη τη διάνοιξη της παλιάς κοίτης των ρεμάτων από τη διατήρηση λίγων ακόμη στρεμμάτων τσιμέντου και ασφάλτου...


Πηγή
http://www.ecology-salonika.org