Σύμφωνα με τον Κτιριοδομικό Κανονισμό παρ.26 άρθρο 1 (ΦΕΚ 96Β/10.2.1987) ορίζεται σαν Ρέμα
"κάθε φυσική διαμόρφωση του εδάφους σε αποδέκτη και αγωγό των νερών της βροχής ή της τήξης του χιονιού ή των φυσικών πηγών και εξυπηρετεί την απορροή τους προς άλλους μεγαλύτερης
χωρητικότητας αποδέκτες ,φυσικούς ή τεχνητούς (ρέματα, ποτάμια, λίμνες ,θάλασσα κ.λ.π.) που
βρίσκονται σε χαμηλότερες στάθμες.
Το βασικό όμως είναι ότι τα ρέματα αποτελούν σημαντική περιβαλλοντική κληρονομιά και πρέπει να
αντιμετωπίζονται ως σημαντικό στοιχείο του οικοσυστήματος της πόλης και όχι μόνο σαν φυσικοί
υδραυλικοί υποδοχείς και αντιπλημμυρικοί αγωγοί.

1.Καθορισμός ορεινής - πεδινής κοίτης
Σύμφωνα με το Ν.Δ.3881/58 και της κοινής εγκυκλίου ΒΥΕ/35081/16.4.83 των Υπουργείων
Δημ.Έργων και Γεωργίας , οι Νομάρχες μαζί με τους Δ/ντες των Δ/νσεων Δασών κα των Τεχνικών
Υπηρεσιών καθορίζουν από κοινού, συγκεκριμένα και χαρακτηριστικά όρια διαχωρισμού της κοίτης κάθε ποταμού, χειμάρρου ή ρέματος του οικείου Νομού και να την χαρακτηρίσουν σε πεδινή και ορεινή. Ο διαχωρισμός αυτός οριοθετεί και τις αρμοδιότητες καθώς για την ορεινή κοίτη ευθύνη έχει η Δ/νση Δασών της Περιφέρειας ή του Νομού ενώ για την πεδινή η Δ/νση Τεχνικών Υπηρεσιών της Ν.Α. Ο διαχωρισμός αυτός πεδινής -ορεινής κοίτης στον Νομό Θεσσαλονίκης έγινε με την Γ.Δ. 2085/16.8.83 Απόφαση Νομάρχη .

2. Αστυνόμευση των ρεμάτων
Η αστυνόμευση όλων των ρεμάτων σύμφωνα με το Π.Δ. 910/77 άρθρο 79 παρ.2β όπως τροποποιήθηκε και συμπληρώθηκε με το Νόμο για την Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση και την Περιφέρεια είναι στην αρμοδιότητα της Δ/νσης Τεχνικών Υπηρεσιών της Ν.Α..
Οι αρμόδιοι υπάλληλοι για την αστυνόμευση των ρεμάτων είναι υπεύθυνοι για:
Τον εντοπισμό καταλήψεων ,επιχώσεων (μπαζώματα), ανεξέλεγκτες αμμοληψίες, απόρριψη στερεών
αποβλήτων(σκουπίδια) και γενικώς όλων των παράνομων ενεργειών που γίνονται στις κοίτες των
υδατορευμάτων.
Είναι υπεύθυνοι ,επίσης για την λήψη των προβλεπόμενων, από τη νομοθεσία διοικητικών και άλλων
μέτρων στις περιπτώσεις που διαπιστώθηκαν παράνομες ενέργειες στις κοίτες των υδατορευμάτων και τέλος είναι υπεύθυνοι για να ελέγχουν την κατάσταση που βρίσκεται η φυσική κοίτη των
υδατορευμάτων.
Η διαδικασία που πρέπει εφαρμόζεται για την αστυνόμευση των ρεμάτων καθορίζεται στο Π.Δ.
18/21/1924 (ΦΕΚ Α΄61) "Περί κωδικοποιήσεως του Ν.2853 και του από 10.12.1923 Ν.Δ/τος "περί
τροποποιήσεως και προσθήκης διατάξεων των εις τον Ν.2853 κλπ"στο αρθρ.17, όπου αναφέρει ότι
"ουδείς δύναται να κατασκευάσει άνευ άδειας εν τη κοίτη και τη περιοχή των πλημμυρών , των
ποταμών, χειμάρρων, ρυάκων , οχετών και διωρύγων.". Στο άρθρο 18 περιγράφονται οι εργασίες για
τις οποίες δεν μπορεί να εκδοθεί άδεια .
Συμπληρωματικά στο παραπάνω άρθρο έχουν εφαρμογή τα άρθρα 20,21 του ίδιου Π.Δ. και αφορούν
τα θέματα κατεδάφισης έργων που κατασκευάστηκαν παραβιάζοντας τα προηγούμενα άρθρα.
Επίσης στο Π.Δ./24.2.1932 "Περί του τρόπου βεβαιώσεως των περί την αστυνομία των δημοσίων
υδάτων παραβάσεων" (ΦΕΚ 51 Α΄/25.2.1932) καθορίζεται ο τρόπος βεβαιώσεως των παραβάσεων στα
ρέματα .Οι βεβαιώσεις γίνονται είτε αυτεπαγγέλτως είτε μετά από αίτηση ενδιαφερόμενου. Στο άρθρο 2 αναφέρεται στα στοιχεία που πρέπει να περιέχει το πρωτόκολλο της βεβαίωσης της παράβασης.
Για τα υπόλοιπα θέματα που αφορούν το πρωτόκολλο αυτό εφαρμόζονται οι διατάξεις του άρθρου 24
παρ.2-5 του Π.Δ. 25.11.1929 "Περί κωδικοποιήσεως των περί κατασκευής και συντηρήσεως των οδών
κείμενων διατάξεων" όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 4 ΑΝ1966/1939 "Περί συμπληρώσεως των
περί εκτελέσεως δημοσίων έργων κείμενων διατάξεων . Πέρα από τα στοιχεία που σύμφωνα με τον
νόμο αυτόν , αναγράφονται στο πρωτόκολλο, στο άρθρο 4 αναφέρεται ότι το πρωτόκολλο διαβιβάζεται
και στον Εισαγγελέα.
Σχετικός είναι και ο Ν.4423/1929 (ΦΕΚ 320) "Περί του τρόπου βεβαιώσεως των φθορών υδραυλικών
έργων και εισπράξεως των προς επανόρθωσιν απαιτούμενων δαπανών" και αναφέρεται πάλι στο
περιεχόμενο του πρωτοκόλλου ,το οποίο κοινοποιείται στον παραβάτη και διαβιβάζεται στον Εισαγγελέα και στο Δημόσιο Ταμείο.
Η ουσία βέβαια της αστυνόμευσης των ρεμάτων βρίσκεται στην εφαρμογή στην πράξη των διατάξεων
αυτών . Στην πράξη λοιπόν παρατηρούμε αδυναμία για την αστυνόμευση των ρεμάτων καθώς συνήθως είναι αρμόδιος ένας/δύο υπάλληλοι σε ολόκληρο τον Νομό πράγμα που κάνει αδύνατη όχι μόνο την αστυνόμευση αλλά ακόμα και τον έλεγχο των καταγγελιών που γίνονται για συγκεκριμένες παραβάσεις στον Νομό.

3. Κατασκευή - Συντήρηση αντιπλημμυρικών έργων

Στο Π.Δ 910/77 άρθρο 79 παρ.2β) αναφέρεται ότι στην Δ/νση Τεχνικών Υπηρεσιών της Νομαρχίας
υπάγονται "η κατασκευή ,επίβλεψης και συντήρηση των αρμοδιοτήτος της Δ/νσης ,ως και η λειτουργία
αστυνόμευσης των δημοσίων έργων και υδάτων". Επιπλέον για ρέματα που βρίσκονται εντός των ορίων του Νομού σύμφωνα με το άρθρο 7 παρ. 1β του Ν.2503/97 "Διοίκηση ,οργάνωση, στελέχωση της Περιφέρειας ,ρύθμιση θεμάτων για την τοπική αυτοδιοίκηση και άλλες διατάξεις" αναφέρει ότι "η
σύνταξη και θεώρηση των μελετών, η επίβλεψη και παραλαβή των έργων των δήμων και κοινοτήτων ,
των συνδέσμων τους ,των δημοτικών και κοινοτικών τους ιδρυμάτων ,των λοιπών νομικών τους
προσώπων δημοσίου δικαίου και των συμβουλίων περιοχής και όσα αφορούν στο τεχνικό μέρος των
εκτελούμενων έργων προμηθειών, τεχνικών εργασιών και μεταφορών των αυτών οργανισμών" είναι
αρμοδιότητες του Τμήματος Τεχνικής Υπηρεσίας Δήμων και Κοινοτήτων. Επίσης "τα τεχνικά θέματα πουαφορούν τη συ ντήρηση και λειτουργία των έργων και του εξοπλισμού των παραπάνω οργανισμών".
Στην ευρύτερη περιοχή του Πολεοδομικού Συγκροτήματος της Θεσσαλονίκης (εκάστοτε περιοχή
δραστηριότητας της Ε.Υ.Α.Θ. Α.Ε. ) σύμφωνα με το Π.Δ.203/2002 άρθρο1 παρ.1β αρμόδια είναι η ΕΥΔΕ Αποχέτευσης και Επεξεργασίας Λυμάτων Μείζονος περιοχής Θεσσαλονίκης για "Έργα αντιπλημμυρικής προστασίας στην εκάστοτε περιοχή δραστηριότητας της ΕΥΑΘ ΑΕ. Η αρμοδιότητα της Ειδικής Υπηρεσίας συνίσταται στην εκπόνηση των πάσης φύσεως μελετών καθώς και τον έλεγχο αυτών, ως επίσης και στην επίβλεψη και τον έλεγχο κατασκευής των έργων του παραπάνω εδαφίου. Για τα έργα αντιπλημμυρικής προστασίας η αρμοδιότητα επεκτείνεται και στο αντικείμενο συντήρησης" Τέλος στο άρθρο 5 του Ν.3010/2002 παρ.2 αναφέρεται ότι "Έργα αντιπλημμυρικής προστασίας σε υδατορέματα μπορεί να μελετώνται και να εκτελούνται από τους ΟΤΑ Α΄και Β΄βαθμού ή να ανατίθενται από αυτούς σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις , εφόσον τα συγκεκριμένα υδατορέματα βρίσκονται εξ ολοκλήρου εντός των διοικητικών τους ορίων

4. Οριοθέτηση ρεμάτων, δόμηση κοντά σε ρέματα, ιδιοκτησιακό καθεστώς
Η οριοθέτηση των υδατορεμάτων σύμφωνα με τον Ν.3010 άρθρο 5 παρ.1 συνίσταται στον καθορισμό
και την επικύρωση των πολυγωνικών γραμμών εκατέρωθεν της βαθιάς γραμμής του υδατορέματος ,οι
οποίες περιβάλλουν τις γραμμές πλημμύρας , τις όχθες ,καθώς και τα τυχόν φυσικά ή τεχνητά στοιχεία, που αποτελούν αναπόσπαστο μέρος του υδατορέματος .
Ο καθορισμός της οριογραμμής γίνεται σύμφωνα με το αρθρ.5 παρ.3 από τις αρμόδιες Υπηρεσίες που
μπορεί να είναι από το ΥΠΕΧΩΔΕ, την Περιφέρεια, ή την Ν.Α. ανάλογα με το ποιος συντάσσει το
τοπογραφικό διάγραμμα ,ύστερα από γνώμη του οικείου δημοτικού ή κοινοτικού συμβουλίου και η
επικύρωση του καθορισμού γίνεται με απόφαση του Γενικού Γραμματέα της Περιφέρειας ή του
Υπουργού ΠΕΧΩΔΕ σε περίπτωση που το τοπογραφικό διάγραμμα συντάχθηκε με μέριμνα του
Υπουργείου αυτού, η οποία δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης.

Όροι δόμησης σε περιοχή ρέματος
Η ισχύουσα νομοθεσία που πρέπει να εφαρμόζεται σήμερα προκειμένου να δομηθεί μια περιοχή που
βρίσκεται κοντά ή παρά το ρέμα ορίζεται από το άρθρο 6 του Κτιριοδομικού Κανονισμού Απόφαση
3046/304/30-1-1989 -ΦΕΚ 59/Δ/3.2.89.
Σύμφωνα με αυτό για ρέματα στα οποία έχουν καθοριστεί οι οριογραμμές ισχύουν τα εξής:
"Απαγορεύεται απολύτως η δόμηση μέσα στην έκταση που περικλείεται από τις οριογραμμές του
ρέματος. Επιτρέπεται η δόμηση έξω από την έκταση της προηγούμενης περίπτωσης σύμφωνα με τους
όρους δόμησης της περιοχής , μόνο εφόσον έχουν κατασκευαστεί τα έργα διευθέτησης του ρέματος.
Εάν δεν έχουν κατασκευαστεί τα έργα διευθέτησης του ρέματος , η δόμηση επιτρέπεται σε απόσταση
τουλάχιστον 10 μ. από την οριογραμμή."
Στα ρέματα των οποίων οι οριογραμμές δεν έχουν καθοριστεί η δόμηση επιτρέπεται σε απόσταση από
την οριογραμμή που ορίζεται προσωρινά από την πολεοδομική υπηρεσία:
"Μεγαλύτερη των 20 μ. σύμφωνα με τους όρους δόμησης της περιοχής ,χωρίς άλλους πρόσθετους
περιορισμούς.
Μικρότερη των 20 μ. μόνον εφόσον προηγουμένως έχουν εκτελεστεί τα τεχνικά έργα, που τυχόν
απαιτούνται κάθε φορά για την ελεύθερη ροή των νερών και την ασφάλεια του κτιρίου και των λοιπών
δομικών έργων, που πρόκειται να ανεγερθούν. Τα έργα αυτά πρέπει να έχουν εκτελεστεί τουλάχιστον
σε όλο το πρόσωπο που έχει προς το ρέμα το υπόψη οικόπεδο.

Ιδιοκτησιακό καθεστώς
Στον Ν.1650/86 στα άρθρα 18 έως 21 φαίνεται ότι τα υδατορέματα είναι αντικείμενα προστασίας και
διατήρησης και ορίζονται τα κριτήρια χαρακτηρισμού και οι αρχές προστασίας.
Στον Αστικό Κώδικα (άρθρα 967-971 και 1071-1074) καθορίζεται το ιδιοκτησιακό καθεστώς των
ρεμάτων.

5. Εναπόθεση σκουπιδιών ,στερεών αποβλήτων, προϊόντων εκσκαφής στην κοίτη
χειμάρρων
Με βάση την ισχύουσα νομοθεσία (Ν.1650/86) στο άρθρο 12 περιγράφεται ο τρόπος διαχείρισης των
στερεών αποβλήτων και συγκεκριμένα στην παρ. 5 απαγορεύεται η ανεξέλεγκτη απόρριψη στερεών
αποβλήτων σε οποιοδήποτε φυσικό αποδέκτη .
Στις Υπουργικές αποφάσεις 69728/824/17.5.96, 11418/17.11.97, 19396/1546/18.7.97 κ.α.
αναφέρονται τα μέτρα ,οι όροι και οι προδιαγραφές για την διαχείριση στερεών και επικίνδυνων
αποβλήτων.
Τα παραπάνω βέβαια καταστρατηγούνται λόγω της ελλιπούς αστυνόμευσης και έτσι τα ρέματα πολύ
συχνά μετατρέπονται σε σκουπιδότοπους.
Τα προβλήματα που προκαλούνται από αυτό είναι προφανή (μόλυνση επιφανειακών και υπογείων
υδάτων, παρεμπόδιση της ελεύθερης ροής του νερού και αλλοίωση του φυσικού περιβάλλοντος
γενικότερα).
Επιπλέον των διαδικασιών και των κυρώσεων που αναφέρονται στον Ν.1650/1986 , έχουν οι ισχύ και
οι διατάξεις που αφορούν την αστυνόμευση των ρεμάτων και προαναφέρθηκαν .
Πέρα όμως των νόμων και διατάξεων εκεί που υπάρχει υστέρηση είναι στην πρόληψη ,και πρόληψη
προέρχεται από την ενημέρωση των πολιτών για την σημασία που έχει ο σεβασμός στο φυσικό
περιβάλλον και ιδιαίτερα στον ρόλο που επιτελούν οι φυσικοί αποδέκτες. Η ενημέρωση συντελείται με συστηματική και οργανωμένη καμπάνια μέσω των ΜΜΕ αλλά και μέσω της εκπαίδευσης κλπ.
Μετά από όλα αυτά είναι φανερό ότι απαιτείται η συνεργασία πολλών συναρμόδιων φορέων αλλά και
περιβαλλοντική ευαισθησία που πρέπει να αναπτύξει ο κάθε πολίτης για να έχουμε ολοκληρωμένες και αποτελεσματικές επεμβάσεις

Πηγή.

Aραβίδου Kυριακή
Aγρ.Τοπ. Μηχανικός